διμεταλλισμός

Νομισματικό σύστημα με βάση δύο διαφορετικά μέταλλα (τον χρυσό και τον άργυρο), που συνδέονται μεταξύ τους με μια αντιστοιχία αξίας η οποία καθορίζεται από τον νόμο. Για να υπάρχει όμως δ. δεν είναι αρκετή η κυκλοφορία νομισμάτων που κατασκευάζονται από διαφορετικά μέταλλα, κυκλοφορούν σε καθορισμένη ποσότητα και μπορούν να χρησιμεύουν ως νόμιμα μέσα πληρωμής μόνο για ορισμένες πληρωμές, όπως είναι τα μεταλλικά κέρματα (συνήθως κατασκευασμένα από ορείχαλκο, χαλκό, νικέλιο, αλουμίνιο)· πρέπει επίσης, σε περίπτωση που υπάρχει ζήτηση από μέρους του κοινού, και τα δύο μέταλλα να μπορούν να κοπούν από το νομισματοκοπείο σε απεριόριστη ποσότητα και πρέπει επίσης η εκδοτική τράπεζα να μετατρέπει ελεύθερα τα τραπεζογραμμάτια σε νομίσματα του μετάλλου. Το κυριότερο πλεονέκτημα που επιδίωκε να εξασφαλίσει το σύστημα αυτό, το οποίο είχε σχεδόν καθολική εφαρμογή στις αρχές του 19ου αι., ήταν η μεγαλύτερη σταθερότητα του νομισματικού μέτρου (σε σύγκριση με το μονομεταλλικό σύστημα), χάρη στη δυνατότητα που παρείχε να υποκαθιστά, για παράδειγμα, ο άργυρος τον χρυσό στην περίπτωση υποτίμησης του αργύρου· έτσι, η αύξηση της ζήτησης αργύρου που θα επακολουθούσε, θα είχε ως αποτέλεσμα να ανακόψει την υποτίμησή του. Στην πράξη όμως, η υποτίμηση του αργύρου εξαιτίας της μεγάλης αύξησης της παραγωγής του υπήρξε τόσο σημαντική ώστε να ξεπεράσει τη συμψηφιστική επίδραση της μετατόπισης της ζήτησης από το ένα στο άλλο μέταλλο και η εμπορική αξία του αργύρου κατέληξε να είναι πολύ κατώτερη από εκείνη που είχε καθοριστεί από τον νόμο. Αυτό προκάλεσε μία τάση αποθησαύρισης των χρυσών νομισμάτων και εξαφάνισής τους από την κυκλοφορία και σήμανε το τέλος των διμεταλλικών συστημάτων που ήδη στο δεύτερο μισό του 19ου αι. είχαν εξαφανιστεί στην Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες το αργυρό νόμισμα διατηρήθηκε παράλληλα με το χρυσό, αλλά επειδή δεν γινόταν πλέον νομισματοποίηση αργυρών νομισμάτων, κυκλοφορούσε μόνο σε περιορισμένες ποσότητες. Το σύστημα αυτό ονομάστηκε στους οικονομικούς κύκλους χωλός δ.

* * *

ο

νομισματικό σύστημα που στηρίζεται σε διπλό μεταλλικό νομισματικό κανόνα, δηλ. ο χρυσός και ο άργυρος χρησιμοποιούνται ελεύθερα ως μέσα ανταλλαγής.

[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. μαρτυρείται στον Παύλο Καλλιγά].